ماه رمضان در کلام معصومین(ع)-(2)

  رسول خدا در اهمیت ماه رمضان فرمودند : «شهر رمضان شهر الله عزوجل و … و هو شهر العتق من النار ؛ ماه رمضان ماه خدا … و ماه آزادى از آتش است.»

شهر المواساه (ماه همدردى) 

پیامبر گرامى اسلام در وصف ماه رمضان فرموده اند :

”¹”¹هو شهر المواساه”؛”؛ ؛ ”¹”¹ ماه رمضان ماه همدرى است. ”؛”؛ (1) 

مواسات، یارى کردن، به هم کمک کردن و مساعدت و همراهى نمودن با مال و ثروت است. ماه رمضان ماه همدردى با پابرهنگان ، مستضعفان ، محرومان، گرسنگان ، تشنگان ، فقرا ، مساکین ، نیازمندان و بى بضاعت ها ست. 

همه مردم ثروتمند و فقیر در گرسنگى و تشنگى مساوى اند. هیچ کدام در حال روزه چیزى نمى خورند و نمى آشامند و این راهى است براى اینکه عموم مردم به ویژه ثروتمندان و پولدار ها و توانگران و سرمایه داران ، درد گرسنگى و تشنگی پا برهنگان را درک کنند و به فکر و یاد آ نها باشند ، شریک غم و غصه نها شوند ، به یارى نها بشتابند ، یا مال و ثروت و امکانات خود به آنها کمک کنند ، حقوق سائل و محروم رابپردازنند و از دادن خمس و زکات اموال خویش دریغ نورزند. 

روایات بسیارى در این زمینه وارد شده که فلسفه تشریح و وجوب روزه ، همدردى و مواسات ثروتمندان با پابرهنگان و محرومین است. 

هشام بن حکم از امام جعفر صادق ( ع) پرسید : «فلسفه تشریح روزه چیست ؟» امام در پاسخ فرمودند : 

«خداى متعال روزه را واجب کرد تا ثروتمند و فقیر مساوى شوند زیرا ثروتمند درد گرسنگى را نمى چشد تا به فقیر رحم کند. چون هر چه بخواهد و اراده کند قدرت فراهم نمودن ن را دارد ، پس خداى متعال اراده کرد بین انسانها مساوات بر قرار کند و به ثروتمند ، طعم گرسنگى را بچشاند تا بر ضیعف و ناتوان رقت ورد و بر گرسنه رحم کند.» (2) 

فضل بن شاذان مى گویید امام رضا (ع) فرمودند :

«به انسان ها روزه داده شد تا درد گرسنگى و تشنگى را بشناسند و به فکر فقر در خرت بیفتند … ، شدت اثر فقر و گرسنگى را بر نیازمندان و بیچارگان درک کنند تا حقوقى را که خداوند بر نها در اموالشان واجب گردانده است ادا کنند.» (3)

پیامبر گرامى اسلام در سخنان خویش ماه رمضان را بهار فقیران خوانده اند.(4) 

 به حقیقت ماه رمضان بهار فقیران است زیرا همه همچون فقیران در روز هنگام روزه یکسان هستند. بهار پابرهنگان است که به صورت طبیعى عموم مردم دردورنج و سختى آنها را درک و لمس می کنند. 

شهر التمحیص (ماه پاک شدن) 

امام زین العابدین (ع) در دعاى استقبال و ورود به ماه رمضان در صحیفه سجادیه این ماه را "شهر التمحیص"نامیده اند

ماه رمضان ماه صاف کردن قلب و دل از پلیدى هاست. ماه تخلیص خویشتن از شر گناهان و نجات یافتن و حرکت در مسیر فلاح و رستگارى و سعادت است. ماه پاکسازى قلب و روح و ماه خود سازى است. 

شهرالمغفره (ماه بخشایش) 

پیامبر گرامى (ص) در فضیلت ماه رمضان فرموده اند :«شهر رمضان شهر الله عزوجل … و هو شهر المغفره ؛ ماه رمضان، ماه خدا و ماه مغفرت است.»(5) 

عبدالرحمان بن بشیر از قول امام على بن الحسین زین العابدین (ع) نقل می کند که ن حضرت در ارتباط با ماه رمضان فرمودند :«هذا شهر المغفره ؛ ماه رمضان ماه مغفرت است. »(6) 

غفران و مغفرت این است که انسان از عذاب و عقاب مصونیت پیدا کند ، خداى متعال از تقصیرات او درگذرد ، گناه او را بیامرزد و استغفار ، تقاضاى این وضعیت است از پروردگار با گفتار و کردار. 

امام صادق (ع) از قول پدران خویش از قول حضرت على (ع) نقل مى کند که ایشان فرمودند : « در ماه رمضان زیاد استغفار و دعا کنید که دعا، بلا را از شما دفع مى کند و استغفار، گناهانتان را محو می کند.» (7) 

امام صادق (ع) از قول پدران خویش از پیامبر گرامى نقل مى کند که فرمودند : «کسى که ماه رمضان روزه بگیرد ، شهوت خودرا حفظ کند ، زبان خود را نگهدارد و از اذیت کردن مردم خوددارى کند ، خداوند همه گناهان او را مى بخشد. »(8)

رسول خدا در خطبه شعبانیه مى فرمایند : «بدبخت کسى است که از غفران الهى در این ماه بزرگ محروم بماند». 

شهر العتق (ماه رهایى از تش) 

رسول خدا در اهمیت ماه رمضان فرمودند : «شهر رمضان شهر الله عزوجل و … و هو شهر العتق من النار ؛ ماه رمضان ماه خدا … و ماه زادى از تش است.» (9) 

امام زین العابدین (ع) نیز در دعایى که در ماه رمضان هر روز مى خواندند این ماه را "شهر العتق من النار" نامیده اند. (10)

پیامبر گرامى در ارتباط با فلسفه نامگذارى ماه رمضان به ماه زادى از تش مى فرمایند :«ماه رمضان را شهر العتق نامیده اند چون در هر شب و روز این ماه ششصد بنده از تش زاد مى شود و در خر ن هم مثل آنچه در گذشته زاد شده زاد مى شود. »(11) 

و در کلام دیگر مى فرمایند : «کسى که در ماه رمضان روزه بگیرد و شهوت و زبان خویش را حفظ کند و از اذیت و آزار دیگران خوددارى کند … خداوند متعال او را از تش جهنم نجات مى دهد و آزاد مى کند.» (12) 

شهر الانابه (ماه بازگشت به سوى خدا) 

پیامبر گرامى اسلام حضرت محمد بن عبدالله (ص) در توصیف ماه رمضان مى فرماید :«هو شهر الانابه ؛ ماه رمضان ماه انابه است.» (13) 

امام زین العابدین (ع) نیز چنین فرموده اند : «هذا شهر الانابه ؛ این ماه، ماه انابه است. »(14) 

امام خمینى (ره) در ارتباط با تفاوت توبه وانابه در چهل حدیث این گونه نوشته اند : «حقیقت توبه رجوع از احکام و تبعات طبیعت است به سوى احکام روحانیت و فطرت. چنانکه حقیقت انابه رجوع از فطرت و روحانیت است به سوى خداوند و سفر کردن و مهاجرت نمودن از بیت نفس است به سوى سر منزل مقصود. پس منزل توبه مقدم بر منزل انابه است».

امام سجاد (ع) در دعاى هر روز ماه رمضان از خداى متعال چنین مى خواسته اند : «اللهم ارزقنى فیه … الانابه …» ؛ «بار خدایا در این ماه انابه را نصیب و روزى من بگردان». 

 پی نوشت :